Νέο βιβλίο από το Λάσκαρη Ζαράρη

Στο βιβλίο αυτό περιέχονται είκοσι σύντομα πεζογραφήματα, ιστορίες του παρελθόντος που αναγεννούν στη σκέψη των αναγνωστών κάποιες Αλησμόνητες Πατρίδες, ενώ απλοί άνθρωποι ξεπερνούν τα όριά τους, ψυχικά και σωματικά, ώστε ν’ αντέξουν στις καινούργιες δύσκολες συνθήκες που δημιουργούνταν.

Το έτος 1936 μέσα σ’ ένα παροπλισμένο ατμόπλοιο στο λιμάνι της Ερμούπολης της Σύρου, ανακαλύπτεται ένα παλιό και πολύ ενδιαφέρον ημερολόγιο. Εκεί λοιπόν κατατίθεται και η πρώτη στο βιβλίο επώδυνη εμπειρία της προσφυγιάς. Ένα αντρόγυνο αναζητεί εναγωνίως το παιδί τους ανάμεσα στον πανικοβλημένο κόσμο και τις φλόγες που τύλιγαν και εξαφάνιζαν απ’ το χάρτη μια ακμάζουσα ελληνική πόλη. Ένας ηλικιωμένος άντρας αναπολεί με νοσταλγία τις παλιές ευτυχισμένες μέρες όταν κέρδιζε το ψωμί του δουλεύοντας στις αλυκές, ώσπου έρχεται η στιγμή που αφήνει να κυλήσει απ’ τα μάτια του «Το αλμυρότερο δάκρυ» της ζωής του, δάκρυ που πήγαζε από τα έγκατα του πόνου για την αγαπημένη πόλη του, που την εγκατέλειπε αναγκαστικά. Μια ερειπωμένη παράγκα γίνεται η αφετηρία μιας πικρής ιστορίας που περιγράφει το καθημερινό μαρτύριο των κατοίκων από τα έλη που απειλούσαν τις ζωές τους. Από την άλλη όμως, επιχειρείται να εξηγηθεί με χιουμοριστικό τρόπο η ασυνήθιστη συμπεριφορά ενός αλόγου.

Την εποχή του Σουλτάνου Σελίμ του Β΄, μια όμορφη Κυπριοπούλα φυλακίζεται στο φρούριο του Γαλατά στην Κωνσταντινούπολη και η παραμονή της στη Βασιλεύουσα επιδρά σημαντικά στη συνειδητοποίηση της καταγωγής και της θρησκείας των προγόνων ενός Αντισυνταγματάρχη γενίτσαρου. Ένας προδότης αποκαλύπτεται στους κόλπους της Φιλικής Εταιρείας και θανατώνεται, ενώ στο Μεσολόγγι ο Λόρδος Βύρων τη μέρα των γενεθλίων του γράφει ένα θαυμάσιο ποίημα για την Ελλάδα.

Κατά την καταστροφή της Σμύρνης μια κοπέλα γίνεται ηρωίδα αφού μπαίνει σε αμέτρητους κινδύνους προκειμένου να προστατέψει τη μητέρα της και τον ανήλικο αδελφό της, ενώ στη Θεσσαλονίκη την περιμένει μια πολύ δυσάρεστη έκπληξη. Ένας Έλληνας στρατιώτης συνομιλεί με μια Τουρκοπούλα στα χαλάσματα ενός σπιτιού και περιφέρεται στους δρόμους της πόλης θρηνώντας για το «μεγαλύτερο κόσμημα της Ανατολής που χάθηκε».

Μία απόγονη της ένδοξης Μπουμπουλίνας αναταράσσει τον ανδρικό πληθυσμό ενός νησιού με την προκλητική και έκλυτη συμπεριφορά της. Ο εγγονός ενός ηρωικού στρατιώτη που πέρασε νικητής κάτω από την αψίδα του Γαλέριου στη Θεσσαλονίκη του 1912, μετά την ιστορική μάχη των Γιαννιτσών, ζητάει σε γάμο την κόρη ενός Συνταγματάρχη. Δυο ηλικιωμένοι πάσχουν από τις αθεράπευτες εμμονές τους και τις γνωστές παλιές διαμάχες των αντίπαλων παρατάξεων, βενιζελικών και αντιβενιζελικών. Η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο το 1974 γίνεται η αιτία να χωρίσει δύο ερωτευμένους ανθρώπους και η μοίρα τα φέρνει έτσι ώστε να ξανασυναντιούνται μετά από τριανταπέντε ολόκληρα χρόνια στην Αγία Νάπα. Στο πεζογράφημα που δανείζει τον τίτλο του στη συλλογή «Η θάλασσα που μας ενώνει», ένας Ελλαδίτης πολεμιστής του 1974 έχει χάσει τα λογικά του και γίνεται το επίκεντρο του ενδιαφέροντος ενός δεκάχρονου αγοριού. Δυο στρατιώτες παίρνουν στο κυνηγητό δύο Αγγλίδες τουρίστριες, ενώ ο «γκρίζος λύκος», ένα συμπαθητικό σκυλί που τους ακολούθησε, «δήλωσε την παρουσία του ουρλιάζοντας».

Μια γυναίκα κράτησε για μισό αιώνα κρυφό το έγκλημα που είχε διαπράξει το 1900 σ’ ένα τόπο που κυριολεκτικά δεινοπάθησε απ’ τους κατακτητές. Ένας νέος αποφασίζει να γίνει ναυτικός για να γλιτώσει από το πάθος του, μα γρήγορα επιστρέφει στο σπίτι του και στην κοπέλα που τον αγαπούσε. Οι τύψεις βασανίζουν συνεχώς έναν δύσμορφο ξυλουργό που όλη η προσπάθειά του κατευθύνεται στον έλεγχο των αντιδράσεών του και της ψυχικής του αστάθειας, για να μην κινήσει τις υποψίες των συγχωριανών του, μέχρι το σημείο που η ανακάλυψη του «ματωμένου φορέματος» τον υποχρεώνει να λογοδοτήσει στη συνείδησή του και στο Θεό. Η άφιξη του κυρίου Υπουργού σ’ ένα χωριό της Ηπείρου γίνεται η αφορμή για το ξεσκέπασμα πολλών αδυναμιών του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια των ομιλιών διαδραματίζονται διάφορα κωμικά περιστατικά, καθώς ο Δήμαρχος προσπαθεί να μιλήσει σαν διανοούμενος και ο Υπουργός πίσω από την επισημότητα των λόγων του κρύβει τις αληθινές του προθέσεις. Τέλος, ο μυθιστορηματικός ήρωας διαμαρτύρεται στο συγγραφέα που τον επινόησε, για τη θέση και το ρόλο του στην ιστορία και ανοίγεται μια ευχάριστη συζήτηση μεταξύ τους, η οποία και καταλήγει στην υπεράσπιση του σύντομου κειμένου (διηγήματος).

Ο πόνος δεν αφήνει τους ήρωες του βιβλίου να ησυχάσουν. Μέσα από την προσωπική και συνολική τραγωδία υψώνουν τη φωνή τους και το ανάστημά τους, προσφέροντας ιδανικά παραδείγματα στους σύγχρονους. Κατά την εναλλαγή των ανόμοιων χαρακτηριστικών της προσωπικότητάς τους γίνεται ένα γόνιμο πέρασμα σε τόπους που σημαδεύτηκαν από την ιστορία.

16/03/2013

Λάσκαρης Π. Ζαράρης

Στη νέα αυτή συλλογή διηγημάτων ο βραβευμένος πολλάκις ποιητής και συγγραφέας αναδεικνύει άλλη μια φορά το συγγραφικό του ταλέντο και το υψηλό επίπεδο γραφής του οδηγώντας μας πίσω 

σε χρόνους μακρινούς, αναδιπλώνοντας και ξαναφέρνοντας στη μνήμη μας γεγονότα, μυρωδιές, αρώματα από χαμένες πατρίδες. Τα πάθη και οι ιστορίες των ανθρώπων που δεν αλλάζουν με το πέρασμα των χρόνων απλώς τα ονόματα και χρονολογίες διαφέρουν, οι ξεριζωμοί, ο πόνος, οι ανεκπλήρωτες επιθυμίες περιγράφονται ρεαλιστικά και αποτυπώνονται αβίαστα από το συγγραφέα. Κάθε ιστορία μια διαδρομή στο χτες αλλά παράλληλα τόσο επίκαιρη όσο ποτέ:

"Όνειρα και ελπίδες, έρωτες ανεκπλήρωτοι, λύπη κι οργή, πίκρα και πόνος, όλα ας ριζώσουνε εδώ στην καινούρια πατρίδα!"