Η ποίηση, σε δύσμοιρους καιρούς. Κείμενο του Δ. Δημητριάδη

Η ποίηση, σε δύσμοιρους καιρούς

Κατά καιρούς δυο αιώνια ερωτήματα επανέρχονται επίμονα. Χρειάζονται, άραγε, οι ποιητές; Έχει θέση η ποίηση στη ζωή των ανθρώπων; Σε δύσκολες και δύσμοιρες εποχές, όπως αυτή που διανύουμε, προβάλλει η ερωτηματικότητα πιο επιτακτικά. Συνήθως είναι η άποψη ότι η ποίηση χρησιμεύει για να ευφρανθούν οι αισθήσεις μέσω της αισθητικής των λέξεων και του εσωτερικού ρυθμού που διαθέτει ένα ποίημα. Οι μεταφορές, οι παρομοιώσεις και οι συμβολισμοί ενός ποιήματος, δημιουργούν εικόνες στους αναγνώστες που ευχαριστούν την αισθητική πλευρά του ανθρώπου. Αν ισχύουν τα παραπάνω και η ποίηση είναι μόνο αυτό, τότε εν πολλοίς είναι μια συνηθισμένη πολυτέλεια στην καθημερινή ζωή, καθώς στο προσκήνιο βρίσκεται η συνεχής πάλη και αγωνία του σημερινού ανθρώπου. Αυτός είναι ένας λόγος που δε διαβάζει ποίηση η πλειοψηφία του κόσμου.

Υπάρχει, όμως, κι ένας λόγος που ανάγεται στην ύπαρξη. Ενώ ενστικτωδώς αναγνωρίζεται ότι η ποίηση αγγίζει κάτι το υψηλό, ταυτόχρονα υπάρχει ένας φόβος προσέγγισής της. Αυτό που ψυχικά έλκει, αλλά και φοβίζει ταυτόχρονα ονομάζεται δέος. Τι είναι αυτό που φοβίζει, άραγε; Στην πραγματικότητα είναι η αναμέτρηση με τον εαυτό. Συνεπώς, η ποίηση είναι κάτι περισσότερο από απλή αισθητική. Ο ποιητής, όταν συλλαμβάνει το περιεχόμενο ενός ποιήματος, πέρα από το τεχνικό και αισθητικό μέρος του πράγματος, βιώνει μια άλλη διάσταση του πραγματικού, ένα γεγονός το οποίο το εξωτερικεύει με λέξεις. Αυτό το γεγονός βιώνεται στο χωροχρόνο της φαντασίας, σε μια άλλη πραγματικότητα. Ο εσωτερικός αυτός χώρος είναι ο φαντασιακός, εκεί όπου συναντιέται η νόηση με τα συναισθήματα. Η νόηση συναισθάνεται και τα συναισθήματα νοούν πάνω στις μορφές.

Αυτές οι μορφές, αποκαθαρμένες από τη διαστρεβλωμένη εξωτερική πραγματικότητα, αληθεύουν και οδηγούν τον ποιητή στην αρχετυπική καταγωγική φύση του ανθρώπου. Στο βαθμό που συμβαίνει κάτι τέτοιο, ο ποιητής φτάνει στην απέραντη ομορφιά της φύσης. Επομένως, εκεί βρίσκεται το Καλό. Στην ουσία ο ποιητής βρίσκεται σε μια διαρκή αναμέτρηση αυθυπέρβασης με τον εαυτό του. Σκοπός του είναι να περάσει την πύλη που θα τον οδηγήσει στην ομορφιά της φύσης του. Η ομορφιά αυτή δεν περιγράφεται με ηθικολογικούς όρους, αλλά με οντολογικό περιεχόμενο.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, συμπεραίνεται ότι ποιητές μπορούν εν δυνάμει να είναι ανεξαιρέτως όλοι οι άνθρωποι. Οι εξωτερικές πράξεις των ανθρώπων καθορίζονται μέσα από την εσωτερική λειτουργία. Επομένως, δεν είναι δυνατόν να συμβεί αλλαγή στο πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, αν δε συμβεί η υπαρξιακή επαναστατική διάβαση του εαυτού στη φύση του. Υπό αυτή την έννοια, η ποίηση έχει τη δυνατότητα να αλλάξει τον κόσμο. Ο άνθρωπος θέλει;

           Δημητριάδης  Δημήτρης