Βιβλιοκριτική "Μανιώ η Γαλατσάνα" του Χρήστου Φυλαχτού από την Ευδοκία Ποιμενίδου

Ήρθε στα χέρια μου το βιβλίο του Χρήστου Χρήστου Φυλαχτού

«Μανιώ η Γαλατσάνα»

Ο Χρήστος Αθ. Φυλαχτός γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Παλαιόχωρα Χαλκιδικής. Εργάζεται ως δάσκαλος στο Δημοτικό Σχολείο Ζερβοχωρίων. Αρθρογραφεί σε λαογραφικά, ενημερωτικά και πολιτιστικά έντυπα και σε τοπικές εφημερίδες. Έχει εκδώσει τα θεατρικά "Στου Τσάμ' τα χρόνια", "Απ' τον Χολομώντα στον Σαγγάριο", "Καπετάν Χάψας το Λιοντάρι της Χαλκιδικής" και " Ο Λεοντόκαρδος Μακεδονομάχος Γιαγλής"

Είναι δημοτικός σύμβουλος Πολυγύρου και πρόεδρος του Δ.Σ. της Δημοτικής Επιχείρησης Ραδιοφώνου και Τηλεόρασης Πολυγύρου και δραστήριο μέλος του Δ.Σ. συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και άλλων συλλόγων.

Διάβασα το βιβλίο του και έγραψα λίγα λόγια :

24 φεβρουαρίου 2021

Ο Χρήστος Αθ. Φυλαχτός, για μια ακόμα φορά κάνει βουτιά στην τοπική ιστορία της Χαλκιδικής με το βιβλίο του " Μανιώ η Γαλατσάνα" . Ιστορικό και λαογραφικό μυθιστόρημα, καταγραφή ηθών και εθίμων και διάσωση μέρους της ντοπιολαλιάς της Γαλάτιστας είναι οι χαρακτηρισμοί που αφορούν το πόνημά του.

Παίρνοντας αφορμή από ένα δημοτικό τραγούδι και το έθιμο της καμήλας που συνεχίζεται στη Γαλάτιστα και έχοντας ως εργαλεία τη λογοτεχνία και τη λαογραφία, γράφει ένα παραμύθι που έχει τις βάσεις του σε ιστορικά γεγονότα της περιοχής.

Η ιστορία τοποθετείται χρονικά στα τέλη του 19ου με αρχές του 20ου αιώνα, λίγο πριν την απελευθέρωση της Χαλκιδικής από τους Τούρκους. (1912)

Οφείλουμε να αναφέρουμε ότι ο Χρήστος Φυλαχτός έκανε έρευνα στα ιστορικά και τα λαογραφικά αρχεία, καθώς και στην προφορική παράδοση της Γαλάτιστας και στη συνέχεια, αφού επεξεργάστηκε τις πληροφορίες κατέθεσε την δική του εκδοχή για όσα έλαβαν χώρα. Οι πηγές αναγράφονται στο τέλος του βιβλίου.

Το μυθιστόρημα χωρίζεται σε δεκαπέντε κεφάλαια. Ξεκινάει κάνοντας μια αναδρομή στην κατάσταση που επικρατούσε εκείνα τα χρόνια στην κατεχόμενη από τους Τούρκους Χαλκιδική και τον τρόπο διαβίωσης των κατοίκων της Γαλάτιστας.

Στη συνέχεια εξιστορεί τη γνωριμία και το αμοιβαίο αίσθημα των δύο νέων, της Μανιώς και του Ζαφείρη. Όμως, την πεντάμορφη Γαλατσάνα ερωτεύτηκε και ο Τούρκος διοικητής. Αποφασισμένος να την κάνει δική του, την άρπαξε και έβαλε φρουρούς να την φυλάνε. Ο Ζαφείρης κατέστρωσε ένα σχέδιο με τους φίλους του και κατάφερε να αποσπάσει την αγαπημένη του από τα χέρια των Τούρκων που την φρουρούσαν. Για να καταφέρουν να υλοποιήσουν το σχέδιό τους διοργάνωσαν μια γιορτή με μασκαρέματα και κρασί, χρησιμοποιώντας το ομοίωμα μιας καμήλας που έκρυβε στο σώμα της έξι άντρες.

Εδώ βλέπουμε πώς χρησιμεύει ο μύθος του Δούρειου Ίππου στην επιτυχία του τολμηρού εγχειρήματος των νέων. Όπως ο πολυμήχανος Οδυσσέας επινόησε το ξύλινο άλογο που έκρυβε στην κοιλιά του πολεμιστές, έτσι και οι φίλοι του Ζαφείρη με τη βοήθεια του ομοιώματος της καμήλας και μεγάλης ποσότητας καλού κρασιού, στο οποίο οι φύλακες δεν θα αντιστέκονταν, κατάφεραν να πάρουν πίσω τη Μανιώ.

Παράλληλα με την εξιστόρηση παρατίθενται στοιχεία λαογραφίας με αναφορά στη δομή των κατοικιών, σε είδη οικιακής χρήσης, εργαλεία και εργασίες των κατοίκων, ήθη, έθιμα και γλώσσα εκείνης της εποχής. Η μυθοπλασία γίνεται αληθοφανής με την παραστατικότητα των περιγραφών και των διαλόγων και διανθίζεται με εικόνες από πίνακες ζωγραφικής που φιλοτέχνησαν μέλη του Συλλόγου Τεχνών της Γαλάτιστας.

Ο μυθιστορηματικός λόγος, με στοιχεία ντοπιολαλιάς, κυλάει αβίαστα και κρατάει το ενδιαφέρον του αναγνώστη αμείωτο.

Στο μυθιστόρημα διακρίνουμε τρία τουλάχιστον επίπεδα ανάγνωσης που αφορούν στον τρόπο που εξέφραζαν τον έρωτά τους οι νέοι της εποχής εκείνης, τον τρόπο ζωής των κατοίκων με τα ήθη, τα έθιμα και την καθημερινότητά τους, τις σχέσεις με τους κατακτητές και τα ιστορικά γεγονότα που έλαβαν χώρα εκείνη την περίοδο στη Χαλκιδική και ιδιαίτερα στη Γαλάτιστα.

Η «Μανιώ η Γαλατσάνα» του Χρήστου Φυλαχτού είναι ένα έργο που έχει παραμυθιακή αρχή, αρμονική ροή λόγου, κορύφωση, ανατροπές και ευτυχές τέλος.

Κλείνω με μια παράγραφο του βιβλίου που δείχνει πώς η ζωή μπορεί να έχει απίστευτες ανατροπές και ο ανθρώπινος πόνος είναι πάνω από θρησκείες και εθνικές διαφορές.

«Η Φατιμέ έκλεισε το παραπόρτι και έβαλε το σύρτη. Έδιωξε την παραδουλεύτρα και κάθισε στο ξύλινο παγκάκι του πηγαδιού για να δώσει εξηγήσεις στα λεγόμενα της Ρωμιάς. Η Ζεϊμπεντέ, η μεγάλη μαύρη ελιά, η Ανατολή, η χαμένη αδερφή, ο Χουσεΐν, η Μανιώ, όλα στριφογύριζαν γρήγορα στο κεφάλι της και της έφερναν λιγοθυμιά. Έπρεπε να τα βάλει σε τάξη. Να μάθει για την καταγωγή της. Όμως πρώτα έπρεπε να μεταπείσει τον ξεροκέφαλο γιο της να ελευθερώσει τη ντόπια. Τα υπόλοιπα θα τα βόλευε στην πορεία»

Ευδοκία Ποιμενίδου, εκπαιδευτικός, συγγραφέας