Συνέντευξη, Αθανασέλου Δημήτρη για την ποιητική συλλογή "Το πρόσωπο εντός μου"

ΒΟΟΚΙΑ (πρώτη δημοσίευση)

https://www.bookia.gr/index.php?action=Blog&post=004f61c6-4415-4a58-a9dc-096793412d90

Δημήτρης Αθανασέλος, μιλάει στην Χρύσα Μαστοροδήμου

Γράφει: Μαστοροδήμου Χρύσα

Ο Δημήτρης Αθανασέλος γεννήθηκε στη Λάρισα. Έχει εκδώσει την ποιητική συλλογή «ΑΝάΒΑΣΗ» (Πνοή, 2019) και την ποιητική σύνθεση “Το πρόσωπο εντός μου” (Θράκα, 2021). Έχει συμπεριληφθεί στις ανθολογίες («Φωτοσκιάσεις», εκδόσεις Γράφημα, στη δίγλωσση ποιητική ανθολογία του ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ, «Ξύπνησα σε μια χώρα/I woke up in a country, "Κλίβανος"», εκδόσεις Ρώμη, «Όσα ο αφρός φλοισβίζει», εκδόσεις Ρώμη, και στην Ανθολογία 2019, «από την Κοινωνία των Δεκάτων»).

Έχει δημοσιεύσει σε έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά (Fractal, Βακχικόν, Στρόβιλος, Διάστιχο, Νόημα, Εξιτήριον, Awaken, Φρέαρ, Θράκα) και συμμετείχε στο 4ο «Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας – Patras World Poetry Festival». Υπήρξε υποψήφιος στη Βραχεία Λίστα Καλύτερης πρωτοεμφανιζόμενης ποιητικής συλλογής στα βραβεία Jean Moréas για το έτος 2019 με το βιβλίο του «ΑΝάΒΑΣΗ» (Πνοή, 2019).

Ο Πλάτων είχε πει ότι η ποίηση είναι εγγύτερα στη ζωτική αλήθεια απ’ ότι η ιστορία. Τι αντιπροσωπεύει για σένα η ποίηση;

Ο αφορισμός αυτός του Πλάτωνα, σίγουρα περιέχει κάποια αλήθεια. Η ποίηση είναι πιο κοντά στις εσωτερικές τάσεις και διεργασίες της ζωής και εγγύτερη στο εσωτερικό βίωμα, όχι όπως αυτό αντανακλάται στα γεγονότα. Η ιστορία είναι το αποτέλεσμα αυτής της συλλογικής εσωτερικής διεργασίας. Η ποίηση είναι το κρυφό καρδιοχτύπι των φαινομένων, ενώ η ιστορία είναι το ίδιο το φαινόμενο ή μάλλον για να το θέσουμε καλύτερα είναι η αφήγηση των φαινομένων-γεγονότων.

Έχουν ειπωθεί πολλά, πάρα πολλά για τον ρόλο της ποίησης και τι αυτή αντιπροσωπεύει. Θα μπορούσαμε να γεμίσουμε αμέτρητες σελίδες και πάλι το ερώτημα να μένει αναπάντητο. Οπότε για να μην μπω σε ανάλυση θα δώσω την απάντηση μου με την πρώτη φράση, που ήρθε αυθόρμητα στο μυαλό μου: πως αντιπροσωπεύει την καταγραφή του εσωτερικού ρυθμού του κόσμου.

Πότε έγραψες το πρώτο σου ποίημα και με ποια αφορμή;

Ξεκίνησα να γράφω από την παιδική ηλικία σαν μια προσπάθεια εξωτερίκευσης των σκέψεων μου, κρυφών ή μη. Σε καμία όμως περίπτωση δεν ήταν ολοκληρωμένη γραφή για να την τοποθετήσω σε κάποιο είδος γραφής. Χρειάστηκε και χρειάζεται πολύς χρόνος και εσωτερική εργασία για να πάρουν οι λέξεις τη μορφή και τη δυναμική που με εκφράζει.

Ποιοι ποιητές σε ενέπνευσαν για να ασχοληθείς με την ποίηση και ποιους ξεχωρίζεις σήμερα;

Οι επιρροές μου είναι αρκετά ετερόκλητες και δεν αφορούν μονάχα την ποίηση, αλλά την τέχνη στο σύνολο της. Αλλά αν το συγκεκριμενοποιήσουμε στην ποίηση, αυτοί που με επηρέασαν και με καθόρισαν και συνεχίζω να ξεχωρίζω και σήμερα είναι ενδεικτικά οι: William Blake, Rimbaud, Ε.Χ Γονατάς, Paul Valery, Rainer Maria Rilke, Ελύτης αλλά και πολλοί άλλοι. Ο καθένας βέβαια για διαφορετικούς λόγους. Τον τελευταίο καιρό ασχολούμαι κυρίως με σύγχρονους μου, γιατί με βοηθούν να συνομιλώ καλύτερα με την πραγματικότητα που ζω, δρω και δημιουργώ.

Με την πρώτη σου ποιητική συλλογή “ΑΝάΒΑΣΗ” έκανες αμέσως αισθητή την παρουσία σου αφού μπήκες στη Βραχεία λίστα καλύτερης πρωτοεμφανιζόμενης ποιητικής συλλογής 2019, Jean Moréas. Πώς ένιωσες με αυτό;

Σίγουρα ήταν μια μικρή δικαίωση της πρώτης μου απόπειρας στη λογοτεχνία η οποία μου δημιουργεί μεγαλύτερη ευθύνη για το μέλλον. Παρ’ όλα αυτά πιστεύω πως τα βραβεία στο σύνολο τους δεν αντικατοπτρίζουν σε καμία περίπτωση την αξία ενός έργου. Ωστόσο, ίσως να γνωστοποιούν το έργο σε ένα μεγαλύτερο εύρος ανθρώπων.

Ο τίτλος της δεύτερης ποιητικής σου σύνθεσης “Το πρόσωπο εντός μου” είναι ενδεικτικός του περιεχομένου. Ενέχει σαφώς συμβολισμούς. Αντιπροσωπεύει το πρόσωπο που είμαστε, το πρόσωπο που επιδιώκουμε να γίνουμε ή υποδηλώνει μια προσπάθεια αυτογνωσίας;

Αντιπροσωπεύει και το πρόσωπο που είμαστε και το πρόσωπο που αποσκοπούμε και εν δυνάμει είμαστε αλλά και ως μια προσπάθεια ανάγνωσης και εύρεσης του άλλου μέσα μας. Είναι μια προσπάθεια ένωσης, παρά διαχωρισμού καθώς το πρόσωπο δεν νοείται ως απομονωμένο άτομο, αλλά ορίζεται ως προς την κοινωνία με άλλα πρόσωπα. Το πρόσωπο δεν υφίσταται έξω από την σχέση με τους άλλους, δεν μπορεί να ερμηνευτεί ως μια αποκομμένη ατομικότητα. Στον τίτλο της σύνθεσης το πρόσωπο βρίσκεται “εντός μου”, σε μια λανθάνουσα, αδιαμόρφωτη κατάσταση. Μέσα από τα γραφόμενα της σύνθεσης γίνεται φανερή η προσπάθεια αναγνώρισης, ανάδειξης και εγκαθίδρυσης του προσώπου μέσα από το ατομικό και το συλλογικό βίωμα.

Το πρόσωπο είναι μοναδικό, με τα μοναδικά φυσικά και πνευματικά χαρακτηριστικά του. Το πρόσωπο, ένας τέλειος μικρόκοσμος. {…ένας ολόκληρος πλανήτης με όλων των ειδών τις κραυγές}.

Από την πρώτη ανάγνωση της ποιητικής σου σύνθεσης ξεχωρίζει κανείς τις αγαπημένες σου λέξεις που είναι ο ήλιος, το φως, τα ηλιοτρόπια. Δεν μπορεί να μη συνομιλήσει κανείς νοερά με τα ηλιοτρόπια του Βαν Κογκ. Παίζει κάποιο ρόλο η ζωγραφική ως πηγή έμπνευσης για σένα;

Δεν θεωρώ πως έχω αγαπημένες λέξεις. Ο λόγος που ίσως τις χρησιμοποιώ συχνότερα από άλλες είναι γιατί λειτουργούν ως σύμβολα με τη δυναμική ίσως και την εξουσία που φέρει ένα αρχέτυπο με μια μεταφυσική διάσταση. Οι εικόνες που δημιουργούν μέσα μας συγκεκριμένες λέξεις-σύμβολα με εξυπηρετούν ώστε να εκφράζω με αρτιότερο τρόπο αυτό που δεν μπορώ να ψηλαφίσω χρησιμοποιώντας λέξεις με μικρότερη δυναμική και εύρος νοημάτων.

Ο ρόλος της ζωγραφικής σαφώς και μπορεί να λειτουργήσει ως πηγή έμπνευσης στην ποίηση. Άλλωστε όλες οι τέχνες επικοινωνούν μεταξύ τους, συνδιαλέγονται και δανείζονται στοιχεία η μία από την άλλη. Η ζωγραφική, όπως και η μουσική στη δική μου περίπτωση, υπήρξαν αφορμές για να δημιουργήσω. Άλλωστε όπως μας ενημερώνει πολύ εύστοχα ο Σιμωνίδης ο Κείος (Έλληνας λυρικός ποιητής): Η ζωγραφική είναι ποίηση σιωπώσα, η δε ποίηση ζωγραφική λαλούσα.

Πιστεύεις ότι στη σύγχρονη πραγματικότητα με την υπερφόρτωση πληροφοριών και προτύπων είναι εύκολο να βρει κανείς το “πρόσωπο εντός του” ή κινδυνεύει να ενσωματωθεί στο κοινωνικό γίγνεσθαι;

Σίγουρα δεν είναι εύκολο αλλά πότε δεν ήταν; Πόσο μάλλον αυτή την εποχή, με την ολοένα αυξανόμενη πληροφορία, τις επίπλαστες ανάγκες, την ατέρμονη προσπάθεια εκπλήρωσης ετερόπροσδιοριζόμενων επιθυμιών, την ομογενοποίηση της σύγχρονης κοινωνίας στο όνομα της υποτιθέμενης ξεχωριστικότητας, τον ατομικισμό που στις μέρες μας έχει εκπέσει σε ναρκισσισμό αλλά και την πολλές φορές αυτιστική εξειδίκευση και πάει λέγοντας. Πώς όμως να κλείσεις το όλον του προσώπου σε τόσο στενά όρια όταν συμβαίνει να είναι κάτι που από τη φύση του δεν έχει όρια!

Ποιο βιβλίο διαβάζεις αυτόν τον καιρό;

Διαβάζω το «Ο καρπός της ασθένειας μου» του Νικήτα Σινιόσογλου το οποίο θεωρώ ένα βιβλίο με εξαιρετικά φιλοσοφικό πειραματικό δοκιμιακό, με ποιητικό πολλές φορές λόγο και το Μεγάλη Παρασκευή του Στρατή Πασχάλη, το οποίο είναι ένα μακροσκελές συνθετικό ποίημα που αφορμάται από την εσωτερική διαδρομή του σύγχρονου ανθρώπου, αλλά και από την αναζήτηση κάποιου διεξόδου. Τα προτείνω ανεπιφύλακτα, είναι δυο βιβλία που θέτουν ψηλά τον πήχη στην πραγματικότητα της σύγχρονης λογοτεχνίας στην Ελλάδα.

Πως βλέπεις το μέλλον της ποίησης. Ως νέος διανοούμενος πιστεύεις ότι θα βρει τη θέση που της αξίζει;

Προτιμώ να σας απαντήσω ως ένας απλός άνθρωπος που τυγχάνει να ασχολείται με τη γραφή ως εσωτερική ανάγκη καθώς δε με έλκει καθόλου ο όρος “διανοούμενος”. Είναι κάπως “ελιτίστικος” χαρακτηρισμός που αυτομάτως με τοποθετεί σε ένα βάθρο και με ξεχωρίζει κατά κάποιον τρόπο από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Η λογοτεχνία, η ποίηση είναι παντός καιρού και παρά τις όποιες αντιξοότητες θα συνεχίζει να ανθεί ανεξάρτητα από τις εξωτερικές συνθήκες. Πιστεύω λοιπόν πως δεν πάει ανάλογα με τις αξιώσεις. Ούτε είναι στόχος η αποδοχή της ποίησης από ένα ευρύτερο κοινό. Ο άνθρωπος θα συνεχίσει να δημιουργεί γιατί έτσι του υπαγορεύει το μέσα του, σε πείσμα της εποχής και των εκάστοτε ενδιαφερόντων της. Η ποίηση είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη ανάσα, οπότε θα υπάρχει μέλλον, όσο υπάρχει και ανθρωπότητα.

Ποιο είναι το ποίημα που αγαπάς λίγο περισσότερο και θα ήθελες να μοιραστείς στο Bookia;

Όλα τα ποιήματα είναι μέρος της σύνθεσης. Πιστεύω πως αν αποκοπεί κάποιο από το σύνολο ίσως χάσει σε δυναμική και σε εύρος νοήματος. Παρ’ όλα αυτά θα μπορούσα να μοιραστώ τη γέννηση καθώς πιστεύω πως μπορεί να σταθεί και αυτόνομα αλλά και θεωρώ πως είναι αντιπροσωπευτικό της σύνθεσης.

Γέννηση

Οι πέτρες με προδίδουν και ντύνομαι όλα τα πρόσωπα της μνήμης.

Εμπεριέχομαι και περιβάλλομαι

από το σώμα σου.

Ψηλαφώ τις ακούσιες θλίψεις σου.

Ακούω τις αποχρώσεις των λόγων σου.

Η έλλειψη σου θρέφει την επιθυμία μου/αλλόκοτος

ερωτισμός.

Πες μου ποια

(μοναδική) εικόνα σου

προσπαθώ ν' αναστήσω;

Έχω ανάψει όλα τα κεριά του σπιτιού μου

και περιμένω έναν ακόμη θάνατο.

Στο ανήλιαγο δωμάτιο

σου δίνω εκείνο που δεν έχω.

Σου προσφέρω την μοναχικότητα του κενού μου,

τους μυριάδες μικρούς θανάτους μου

(που πάντα περιέχονται σε άλλους μεγαλύτερους)

Την πολικότητα των άστρων μου και των σωμάτων.

Όλος ο κόσμος μου/μας τρίγωνο που κορυφώνεται

-πάντα- σε μια αντίθεση.

Προσμένω την οριστική απογύμνωση σου.

Πες μου -ύστερα- με

τι ρούχα να σε ντύσω;

Αυτός ο καινούριος σου θάνατος

αρχή και τέλος της ανωτερότητας σου

ακούσια θέληση για ανύψωση

υπόσχεση αιώρησης.

Από τις κινήσεις των χεριών σου

ψηλαφώ το ανέκφραστο εκείνο

συναίσθημα που έχεις / σιωπή διαπεραστική

είν' η αλήθεια.

Ένας ολόκληρος αιμάτινος πλανήτης το σώμα σου

με όλων των ειδών

τις κραυγές.

Στο πρόσωπο σου δέσποζε η πέτρα.

Τώρα απλώνεται μια διαφάνεια

σαν γέννηση.

Δεν έχω τίποτα άλλο να σου δώσω

παρά μια παρακαταθήκη ευτυχίας

Ετοιμάζεις κάτι καινούριο αυτόν τον καιρό;

Είμαι στη διαδικασία του πειραματισμού και πάλι. Προς το παρόν φλερτάρω με τη γραφή μέχρι να μου αποκαλυφθεί με πιο στέρεο τρόπο το πλαίσιο και η θεματική που θα συνδιαλεχτώ στην επόμενη δουλειά μου. Είναι ακόμη όμως σε αδιαμόρφωτη κατάσταση και προσπαθώ να δώσω χώρο και χρόνο για να μπορέσει να αναπτυχθεί, καθώς η υπομονή είναι από τις μεγαλύτερες αρετές της γραφής. Βρίσκομαι στη διαδικασία της προπαρασκευής, αν θα μπορούσα να το πω έτσι ώστε να ωριμάσουν μέσα μου οι συνθήκες. Αυτή την περίοδο έχω περισσότερο τον ρόλο του αναγνώστη και λιγότερο αυτή του γραφιά.

Ευχαριστούμε Δημήτρη που μοιράστηκες τις σκέψεις σου με τους αναγνώστες του ΒΟΟΚΙΑ.

Εγώ ευχαριστώ για τις εύστοχες ερωτήσεις αλλά και για τη δυνατότητα που μου δίνετε να εκφράσω κάποιες από τις θέσεις και τις σκέψεις μου.