Μια κριτική για το βιβλίο ΤΑ ΤΕΜΑΧΙΑ, της Χριστίνας Σανούδου, tvxs

Χρύσα Μαστοροδήμου, «Τα Τεμάχια» (tvxs.gr)

Kόρη προσφυγοπούλας από τη Σμύρνη, η Κατερίνα φέρει κι εκείνη το τραύμα της μετανάστευσης, αφού αναγκάστηκε να εγκαταλείψει για χρόνια τον τόπο και το παιδί της ώστε να δουλέψει ως εργάτρια στη Γερμανία. Έχοντας επιβιώσει από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, την Κατοχή, τον Εμφύλιο και τα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν, τολμά να πιστέψει πως η επιστροφή της στο ορεινό χωριό της και λίγο αργότερα η μετεγκατάσταση της οικογένειας της στη Θεσσαλονίκη σηματοδοτούν την έναρξη μιας νέας, καλύτερης εποχής. Μιας εποχής χωρίς μεγάλες στερήσεις και, το σημαντικότερο, χωρίς ξεριζωμούς.

Όμως η ζωή θα την απογοητεύσει για άλλη μια φορά, αφού μετά την περίοδο της οικονομικής κρίσης του 2008 οι δυο γιοι της αποφασίζουν ο ένας μετά τον άλλο να αφήσουν πίσω την Ελλάδα των πελατειακών σχέσεων και των αποκαρδιωτικών εργασιακών συνθηκών για να εγκατασταθούν στην Δυτική Ευρώπη.

Στο συγκινητικό, εξαιρετικά καλογραμμένο και δυστυχώς διαχρονικά επίκαιρο πρώτο μυθιστόρημα της με τίτλο «Τα Τεμάχια» (εκδ. Βακχικόν), η Χρύσα Μαστοροδήμου ανατρέχει σε ολόκληρη την σύγχρονη ελληνική ιστορία για να μας υπενθυμίσει μια αλήθεια που τείνουμε να ξεχνάμε: Ότι η ελληνική ταυτότητα είναι συνυφασμένη με τη μετανάστευση, μολονότι, όπως το θέτει με πόνο ψυχής η αφηγήτρια, ο κάθε άνθρωπος θα έπρεπε «να μένει στην πατρίδα του, όποια κι αν είναι αυτή».

Το μεγαλύτερο πλήγμα για την Κατερίνα, που έχει πια περάσει τα 80, δεν είναι ο αποχωρισμός από τα πολυαγαπημένα της εγγόνια, αλλά η διάψευση όλων των προσδοκιών της και η απώλεια της πίστης της στο μέλλον. Ανίκανη να διαγράψει από τη μνήμη της την εμπειρία της Γερμανίας, όπου ήταν απλώς ένα «τεμάχιο»- όπως αποκαλούνταν οι μετανάστες εργάτες που κατέφταναν μαζικά στην χώρα τα χρόνια μετά την υπογραφή της ελληνογερμανικής σύμβασης, το 1961-, δυσκολεύεται να συμβιβαστεί με τη σκέψη πως τα παιδιά της βιώνουν μια ελαφρώς βελτιωμένη εκδοχή της δικής της ταλαιπωρίας.

Οι αναπολήσεις της ηλικιωμένης γυναίκας μας δίνουν την ευκαιρία να αναλογιστούμε πόσο διαφορετική είναι η ελληνική πραγματικότητα από την περίοδο της νιότης της Κατερίνας, όταν η γυναίκα ανήκε στη δικαιοδοσία των ανδρών και ο έρωτας ήταν πολυτέλεια, όπως το τρεχούμενο ή το ηλεκτρικό ρεύμα.

Ταυτόχρονα, είναι αδύνατον να μην μοιραστούμε τον προβληματισμό της αφηγήτριας, η οποία αναρωτιέται πως, μετά από τόσες θυσίες, κακουχίες και υποσχέσεις, τόσοι μορφωμένοι νέοι Έλληνες εξαναγκάζονται να ψάξουν στο εξωτερικό για θέσεις εργασίας, που ανταποκρίνονται στα προσόντα τους.

 Συγγραφέας, ποιήτρια και εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση με μεταπτυχιακές σπουδές στην ειδική αγωγή, την γλώσσα και τη λογοτεχνία, η Χρύσα Μαστοροδήμου απέσπασε το Α’ Βραβείο Ποίησης της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών 2008 για το ποίημα της «Διερμηνείες», ενώ το 2018 μια πρώτη εκδοχή του μυθιστορήματος «Τα Τεμάχια» έλαβε επίσης έπαινο από την ΠΕΛ. Όπως η ηρωίδα του βιβλίου της- αν και μερικές δεκαετίες αργότερα-, γεννήθηκε σε ένα ορεινό χωριό της Θεσσαλίας, την Κρανέα Ελασσόνας, από μετανάστες γονείς, και μεγάλωσε στη Λάρισα. Έχει δημοσιεύσει ποιήματα, διηγήματα, άρθρα και βιβλιοκριτικές σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά, έχει συμμετάσχει σε ομαδικές συλλογές ποίησης και διηγημάτων, είναι αρχισυντάκτρια του περιοδικού Λεξωτεχνίες, που εκδίδεται από το Πολιτιστικό Κέντρο Εκπαιδευτικών Λάρισας, ενώ διατηρεί το μπλογκ Λογοτεχνικές

Αναφορές (logotexnikesanafores.blogspot.com).