Κριτικό σημείωμα για το βιβλίο Πατρίδα Ξένη, Μάγδα Παπαδημητρίου, Άπαρσις

 Αναδημοσίευση από Bookia

Πατρίδα ξένη

Συντάκτης-τρια: 

Χρύσα Μαστοροδήμου

Μάγδα Παπαδημητρίου – Σαμοθράκη
Γεννήθηκε στην Αθήνα, τον Νοέμβριο του 1963 Εργάστηκε επί είκοσι επτά χρόνια στον ΟΤΕ. Ξεκίνησε να πειραματίζεται με τη συγγραφή, από τα γυμνασιακά της χρόνια. Μαθήτευσε δίπλα στον ποιητή, πολιτικό και πρεσβευτή της Unesco Γιάννη Κουτσοχέρα. Συνεργάζεται με την ηλεκτρονική ενημερωτική ιστοσελίδα e-pieria και είναι ανταποκρίτρια του Κοινωνικού Δικτύου για τα βιβλία Bookia στην Πιερία και στην Τήνο.... Περισσότερα...

Βιβλίο Πατρίδα ξένη
Συγγραφέας Μάγδα Παπαδημητρίου – Σαμοθράκη
Κατηγορία Ιστορικό μυθιστόρημα
Εκδότης Άπαρσις
Συντάκτης-ρια Χρύσα Μαστοροδήμου

---

Γεννήθηκε στην Αθήνα, τον Νοέμβριο του 1963. Εργάστηκε επί είκοσι επτά χρόνια στον ΟΤΕ. Ξεκίνησε να πειραματίζεται με τη συγγραφή, από τα γυμνασιακά της χρόνια. Μαθήτευσε δίπλα στον ποιητή, πολιτικό και πρεσβευτή της Unesco, Γιάννη Κουτσοχέρα. Συνεργάζεται με την ηλεκτρονική ενημερωτική ιστοσελίδα e-pieria και είναι ανταποκρίτρια του Κοινωνικού Δικτύου για τα βιβλία Bookia στην Πιερία και στην Τήνο. Άρθρα της έχουν δημοσιευτεί στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο του νομού Πιερίας.

Είναι μέλος της Παγκόσμιας Ένωσης Ποιητών και ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Συγγραφέων Πιερίας. Μέλος της PEN GREECE. Έχει βραβευτεί για το έργο της από τον Δήμο Κατερίνης, την Παναιτωλοακαρνανική Συνομοσπονδία και το Λογοτεχνικό περιοδικό «Κέφαλος». Είναι παντρεμένη και έχει δύο παιδιά.

Έργα της ιδίας:

Ποίηση

• Χωρίς ταυτότητα, αυτοέκδοση, 1988
• Ιριδίσματα, εκδόσεις Γκοβόστη, 1990
• Ηώ, εκδόσεις Γκοβόστη, 1992
• Το ταξίδι του Έρωτα από τον Όλυμπο στου Αιγαίου τα κύματα, Εκδοτική Όλυμπος, 2008
• Καθρέφτης ψυχής, εκδόσεις Άνεμος, 2011
• Ζωή σε θαλασσοσταλιές, εκδόσεις Έναστρον, 2014
• Στο κόκκινο τ’ ουρανού, εκδόσεις Πνοή, 2017
• Αντανακλάσεις, με την εικαστική Ματιά του Παναγιώτη Φτάρα, αυτοέκδοση, 2019, β’ εκδ. 2020

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα:

• Διηγήματα Εγκλεισμού, εκδ. Άπαρσις
• Ημερολόγιο 2021, εκδ. Άπαρσις
• 33 Ιστορίες για το 1821, εκδ. GEMA
• Ηλεκτρονικό βιβλίο
• Ο Ασυμβίβαστος: Πάνος Μεϊντάνης-Γέρο-Ανένδοτος, βιογραφία Γιώργου Δ. Παπαδημητρίου, 2015

Ποιήματά της δημοσιεύτηκαν στο ιταλικό πολιτιστικό έντυπο Paesaggi Del’ Anima, Edizioni Universum, 2017.

Λίγα βιβλία καταφέρνουν να σε κάνουν να συνδιαλέγεσαι τόσο έντονα μαζί τους. Ένα τέτοιο βιβλίο αποτελεί το καλοδουλεμένο μυθιστόρημα της Μάγδας Παπαδημητρίου – Σαμοθράκη των εκδόσεων Άπαρσις. Μέσα από τις καλογραμμένες σελίδες του ξεπηδά ένα μεγάλο κομμάτι ιστορίας του προηγούμενου αιώνα που κατόρθωσε αναμφίβολα να σημαδέψει πολλές γενιές.  Τι είναι για τον  άνθρωπο η πατρίδα; ξεπροβάλλει το ερώτημα στα μάτια του αναγνώστη. Αν κοιτάξουμε το λεξικό θα δούμε ότι πατρίδα είναι η χώρα που γεννήθηκε κάποιος ή από την οποία κατάγεται ο ίδιος και η οικογένειά του ή το χωριό ή η περιοχή γέννησης ή καταγωγής του και άνθρωποι που έχουν ως κοινά τη γλώσσα, τα έθιμα και κοινή πολιτική, κώδικες επικοινωνίες και συμφέροντα.

Γιατί λοιπόν αυτό που κάποιος γνωρίζει ως πατρίδα αμφισβητείται κάποτε έντονα και έρχεται η στιγμή που χωρίς να το αποφασίσει ξεριζώνεται τόσο βίαια από τον τόπο του επειδή κάποιοι άλλοι αποφάσισαν ότι δεν είναι πατρίδα του; Αυτό θα συμβεί με την γερμανική κατοχή στους Εβραίους της Ελλάδας και όχι μόνο που ξεριζώθηκαν βίαια από την αγκαλιά της απλά και μόνο για την καταγωγή τους. Η απάντηση έρχεται από το στόμα  πρωταγωνιστή της ιστορίας Ζαχαρία Ναχμία:

«Στην Ελλάδα γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε κι αυτή είναι πατρίδα μας» για να συνεχίσει παρακάτω:  «Χωρίς μνήμη θα αφανιστούμε. Και δυστυχώς η Ιστορία κάνει κύκλους  κάθε φορά που οι άνθρωποι δεν ακούν τους στεναγμούς της».

Τα λόγια αυτά  σηματοδοτούν το πλαίσιο στο οποίο κινείται η συγγραφέας. Χωροχρονικά η ιστορία ξεκινάει περίπου το 1918 όπου ο πρωταγωνιστής Ζαχαρίας Ναχμίας θα αρχίσει να αφηγείται την προσωπική ιστορία της οικογένειας Ναχμία, που ζει στο Αγρίνιο, για να ξετυλιχτεί διαδοχικά ένα κουβάρι περιπετειών φτάνοντας μέχρι και λίγο μετά τη Χούντα των Συνταγματαρχών που η οικογένεια θα ξαναβρεί κοινό σημείο επαφής.

Η συγγραφέας ξεκινά με την πρωτοπρόσωπη αφήγηση για να καταλήξει στην τριτοπρόσωπη και σκιαγραφεί ταυτόχρονα, πέρα από τα πολιτικά και ιστορικά γεγονότα της εποχής, μια δυνατή φιλία μεταξύ του πρωταγωνιστή Ζαχαρία Ναχμία και του αγωνιστή της Δημοκρατίας Γιώργου Παπά δίνοντας την ευκαιρία στον αναγνώστη να μάθει ή να ξαναθυμηθεί μεταξύ άλλων για τους εργατικούς αγώνες πριν το Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο. Παράλληλα βλέπουμε τη ζωή του του ταγματασφαλίτη Κοσμά Ξυπολυτέα που δυστυχώς θα παίξει σημαντικό ρόλο στη ζωή του Ζαχαρία Ναχμία χωρίς εκείνος να το γνωρίζει. Δύο διαφορετικοί κόσμοι και χαρακτήρες συμπλέουν, συνυπάρχουν, αλληλοεπηρεάζονται και μεταφράζονται συμβολικά σε δύο κατηγορίες ανθρώπων που κυριαρχούν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο: αυτών που αγωνίζονται ενάντια στον κατακτητή με κάθε τρόπο και αυτών που προσπαθούν να επωφεληθούν προδίδοντας και τιμωρώντας όποιον δε συνάδει με το δικό τους τρόπο σκέψης.

Στη διάρκεια της αφήγησης του Ζαχαρία Ναχμία εγείρονται πολλές οδυνηρές συνειδητοποιήσεις:

«Η καταπίεση του θυμού, είναι η επιβίωση του λαού μας. Έτσι με έμαθαν. Να σφίγγω τα δόντια και να προχωρώ».

«Έπρεπε να μάθω πως όταν οι άνθρωποι φορούν παρωπίδες, σ’ όποια πλευρά κι αν ανήκουν, είναι επικίνδυνοι».

«Στο σκοτάδι του εγώ, ζούσαν πάντα οι λαοί κι έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τις επόμενες γενιές».

Η γραφή της Παπαδημητρίου λιτή, ρεαλιστική, άμεση, ελκυστική, με καθαρούς διαλόγους,  χωρίς λεκτικούς βερμπαλισμούς παρασέρνει αβίαστα τον αναγνώστη στην ψυχοσύνθεση των ηρώων της με την ενδιαφέρουσα και ιδιαίτερη πένα της, αναμοχλεύοντας γεγονότα και αφηγήσεις που σηματοδότησαν ολόκληρες γενιές και εποχές. Χωρίς να είναι ένα καθαρά ιστορικό μυθιστόρημα κατορθώνει να φέρει στη μνήμη του αναγνώστη πολλά ιστορικά γεγονότα και τον προκαλεί να αναζητήσει περισσότερα για συγκεκριμένους τόπους και εποχές. Στο φόντο της αφήγησης παρελαύνουν πολιτικά γεγονότα, πάθη, αγωνίες, οι μνήμες της κατοχής, οι θηριωδίες των Ναζί αλλά και οι διαρκείς προσπάθειες των ηρώων για ειρήνη, δικαιοσύνη και ένα καλύτερο αύριο.

Μια ιστορία βαθιά ανθρώπινη και αληθινή ρέει στη διάρκεια της ανάγνωσης, μια ιστορία, που αποτελούσε με παραλλαγές την καθημερινότητα πολλών ανθρώπων του προηγούμενου αιώνα. Ματαιώσεις, απογοητεύσεις, ξεριζωμός, απώλεια αξιοπρέπειας και περιουσίας και πάντα ένα ατελεύτητο «γιατί» για τη βίαιη φύση του ανθρώπου που δε μαθαίνει από τα λάθη του. Ένα τρυφερό, ανθρώπινο, βαθιά συγκινητικό μυθιστόρημα που αναδεικνύει παράλληλα, πέρα από τη σκοτεινή πλευρά του ανθρώπου που βιώνει σε μια διφορούμενη εποχή, την αγάπη και την αφοσίωση που εν τέλει παραμένει ο δρόμος και ο μόνος τρόπος να επιβιώσουν και να πορευτούν οι άνθρωποι, οι αξίες και τα ιδανικά σε συνδυασμό βέβαια με τη γνώση και τη μνήμη:

«Εμείς είμαστε η Ιστορία. Όσοι ζήσαμε αυτό τον εφιάλτη δεν πρέπει να σιωπήσουμε».